Wereld Express in Meppel: 7 april t/m 12 mei 2015
Meppel via de Synagogestraat/Touwstraat/Jodenkerksteeg/Jodensteeg/Woldstraat met de Stolpersteine, met de opdrachten in de Wereld Express vormden met elkaar een sterk harmonisch geheel. Kinderen en jongeren kregen perfect door dat wat toen gebeurd was nooit meer moest gebeuren: mensen buitensluiten, haat zaaien om een groep mensen apart te zetten, afzonderen Een zeer succesvolle periode in de geschiedenis van het wijkplatform Centrum. 486 bezoekers zijn er binnen geweest, 89 % schoolkinderen en jongeren, 11 % volwassenen. De waardering van de scholen was echt hoog te noemen. De combinatie van het bezoeken en stilstaan bij de namen op dit Joods Monument, de rondleiding door ‘joods’ van anderen door uitzonderlijke maatregelen te treffen, oppakken en afvoeren naar Westerbork en in de concentratiekampen laten vergassen!
En zij leerden in de Indonesische tropen doebus van de Wereld Express hoe je dit alles mogelijk kunt voorkomen. Twee aan twee moesten ze lampjes laten branden, bordjes verzetten in een zelfgekozen volgorde, borden openklappen zodat een vraag of opmerking zichtbaar wordt, de democratie ‘wegen’ op een echte weegschaal, lopen door het tropenlandschap van het Indonesië van nu en van toen uit en na WO II, op afstand kijken naar elkaar door smalle stroken glas afgewisseld met stroken ‘niks’ hetgeen een bijzonder effect geeft aan ieders gezicht, enz., enz. Mensen van altijd en overal hebben oorlogen met elkaar gevoerd. Dat is maar één kant van de medaille. Mensen van altijd en overal hebben ook vrede met elkaar gemaakt. Mensen hebben veel ervaring in vrede maken.
Onderwerpen die aan de orde kwamen:
Feit en mening “Je kunt Nederlanders herkennen aan hun blanke huidskleur.” Sommige mensen zeggen: dat is een feit, maar zij vergissen zich. Er zijn veel verschillende Nederlanders met een donkere huidskleur. Zo ontdekken bezoekers het verschil tussen feiten en meningen.
Herdenken Wat mensen elkaar aandoen in een oorlog mogen we niet vergeten. Dat is de reden om te herdenken. Om samen af te spreken: we vergeten het verdriet van mensen niet. En: we gaan het in de toekomst anders doen. Zou jij mee doen aan een herdenking?
Anders zijn is heel gewoon Wie eet er nu rijst met een vork? Vijf keer per dag bidden? Bezoekers ontdekken dat wat zij gewoon vinden, heel vreemd kan zijn in de ogen van de ander. O ja, wist je dat tientallen Nederlandse woorden uit Nederlands-Indië komen?
Verhalen over oorlog Hoe is het om in een oorlog terecht te komen? Bezoekers onderzoeken echte verhalen van ooggetuigen. Wat zou jij in je koffer meenemen als je uit je eigen land moest vluchten?
Spijt Bijna alle mensen kennen het wel: ergens spijt van hebben. Veel mensen hebben spijt wanneer ze terugkijken op hun leven. Waar heb jij spijt van?
Ruzie en goedmaken Soms maken mensen ruzie met elkaar. Wie is jouw vriend? Wie is jouw vijand? Mensen kunnen het ook weer goedmaken na een ruzie. Het komt vaker voor dan je denkt en het kan enorm opluchten. Kun jij vrede sluiten met je vijand?
Kijken door de ogen van de ander Twee kinderen maken samen een nieuw gezicht. Ze vragen zich af: wie ben ik? Ben ik tevreden met mijzelf? In welk land voel ik me thuis?
Vooroordelen Wat is het verschil tussen een feit en een vooroordeel? Een vooroordeel is een oordeel over iemand, voordat je die persoon hebt ontmoet. Vooroordelen heb je aangeleerd. En het plezierige is dat je ze ook weer kunt afleren.
Kortom: Meppel herdenkt en heeft op een waardige manier 70 jaar na WO II, 70 jaar na de Bevrijding en 70 jaar van vrede in Nederland na WO II herdacht. Naast deze Wereld Express op het terrein van Drukkerij Kleen is er ook van 11 april t/m 1 juli 2015 in het Drukkerijmuseum de expositie ‘Vrijheid en onderdrukking: Druk Pers Vrijheid’. En … in het Historisch Centrum Meppel aan de Sluisgracht is tussen 16 april t/m 12 september 2015 de expositie te zien: ‘Oorlog en bevrijding van Meppel 1940 – 1945’. Conclusie april/mei 2015: Meppel laat zich historisch niet onbetuigd en laat herinneringen een grote rol spelen! De Wereld Express heeft zo haar eigen plaats gevonden binnen dit illustere gezelschap van herdenken en ook vooruitzien. Een burgerschapsdoel in optima forma en … van deze tijd en in deze tijd!
Naast dat er aandacht was voor verdreven en vermoorde landgenoten uit zeker 1942/1943, gingen we ook het gesprek aan met huidige landgenoten met wortels uit den vreemde. Ze zijn anders heel gewoon, wonen en werken onder ons, betrekken ons bij hun levensfilosofie, zijn gastvrij en verwelkomen ons in hun godshuis, waren enthousiast om met ons na te denken over onze en hun wens om over vrijheid te praten wat we hier over en weer van vinden. Herdenken wij alleen de verschrikkingen, de slachtoffers en de gesneuvelden aan onze kant op 4 mei, of ook de meer dan 100.000 gesneuvelde Marokkanen die meevochten aan de geallieerde kant voor onze vrijheid? De media scheppen er hun behagen in om de Marokkaanse bevolkingsgroep in een kwaad daglicht te plaatsen, maar waaraan hebben wij dat verdiend? Een kleine groep die het verpest voor een grote groep mensen die net zo goed hun best doen om het welzijn en de welvaart in Nederland hoog te houden, niet alleen in hun belang en in het belang van hun kinderen. Hoe kunnen we elkaar daarin ondersteunen?
We hebben mensen uitgenodigd uit de Indische buurt en de Vledderbuurt om onze Wereld Express te komen bezoeken hetzij uit pure belangstelling hetzij als aanleiding om ook iets te zeggen over hun eigen buurt. Een kleine duizend flyers zijn door de brievenbussen gegaan! Wij werden geconfronteerd met zeker twee opvallende vraagstukken:
1. De Vledderbuurt rond de Jumbo verpaupert, drugsoverlast rond de oude Sporthal neemt toe, jongerenoverlast verplaatst zich door de hele buurt, de leefbaarheid en de veiligheid van de bewoners zijn in het geding. De buurtbewoners zijn ronduit negatief over hun woon- en leefgenot en voelen zich behoorlijk in de kou staan. Wat doen we met ‘het open gat’ dat jarenlang ons uitzicht gaat bepalen en zeker als de Sporthal ook afgebroken gaat worden. Wat doen we met die stenenmassa waarop we ook getrakteerd zijn? Wat gebeurt er met die saaie stenen en onverharde parkeerplekken voor onze deur met niet of nauwelijks groen? Onze kinderen hebben geen speelvoorzieningen na herhaald reclameren op het Stadhuis?
2. De overlast, vernielzucht en verkeerschaos in de driehoek Vledderstraat/Marktstraat/Prinsenplein duurt voort. De bewoners in deze driehoek trekken niet of nauwelijks gezamenlijk op en de chemie onder elkaar ontbreekt volkomen. Ieder leeft zijn eigen leven, maar geklaagd wordt er de ganse dag. Wat kunnen we nog meer doen als wijkplatform aan deze problemen? Om de onderlinge band wat te verstevigen: wat kunnen we als wijkplatform hieraan doen bijv. naar de Burendag 2015 bijv.? Kan ‘De Plataan’ hierin niet een beter participerende functie krijgen, en hoe dan?
Tot slot: de herdenking, de tocht door de binnenstad en de thema’s in de Wereld Express zijn ook aangeboden aan diverse vrouwenorganisaties voor op woensdagmiddag 6 mei 2015 (programma helaas verregend!) en op 7 mei 2015 vroeg op de avond waren onze gasten de Raadsleden, de overige wijkplatforms, de aan ons gerelateerde instellingen zoals de St. Oud Meppel, Bestuur en vrijwilligers Drukkerijmuseum, DoRekerk Vledderstraat.
Enkele te herleiden conclusies:
a. zeer goed initiatief, past uitstekend in dit herdenkingsjaar, kinderen en jongeren goed voorbe-reiden op een dynamische, multidisciplinaire en multiculturele samenleving is goed verwerkt.
b. het taboe doorbreken van Nederland met Nederlands-Indië na WO II is een moeilijke en moeizame opgave waaraan de Wereld Express zijn steentje bijdraagt. Het Indisch Herinneringscentrum Bronbeek heeft met deze Wereld Express een toonaangevende en roldoorbrekende voortrekkersfunctie met hopelijk een inspirerend resultaat
c. de Wereld Express als spil gebruiken om doelen te bereiken omtrent wijk- en dorpsgericht te kunnen werken, heeft zijn nut bewezen
d. gedeelde zorg van het wijkplatform ook durven toevertrouwen aan andere partners in het geheel, zoals politieke partijen, andere maatschappelijke instellingen bijv. Schroom niet, maar doe het!
e. Een bezoeker liet zich ontvallen na het doorlopen van deze Wereld Express: ‘Het leven wordt rijker als je het ziet als bron van ontdekkingen.’ (uitspraak van Hans Aarsman) Het raakte mij behoorlijk en ik vind dit een aardige samenvatting van dit hele gebeuren.
Chris Dees/21 mei 2015